Jak zacząć grać w RPG? Poradnik krok po kroku

Wejście w nowe hobby potrafi być skomplikowane. W gąszczu grupek, redditów, wiki i blogowych poradników ciężko się czasem zorientować. Nie inaczej jest z RPG, czyli grami fabularnymi. Jak zacząć grać w RPG, jeśli nie ma nikogo, kto mógłby pomóc wejść w ten temat? Odpowiedź brzmi: od przeczytania tego tekstu. 🙂

O co chodzi w grach fabularnych?

W gry fabularne gra się trochę jak w planszówki. Grupa znajomych siada przy stole, rzuca kostkami, podgryza przekąski i dobrze się bawi. Różnica jest taka, że większość zabawy dzieje się w wyobraźni grających. Gracze odgrywają postacie, mówiąc ich głosem. Natomiast prowadzący, czyli Mistrz lub Mistrzyni Gry, opisuje co się dzieje dookoła i jak świat reaguje na działania bohaterów.

Celem gry jest wspólne tworzenie emocjonującej, ciekawej opowieści. Tu z kolei można porównać RPG do serialu. Każde spotkanie graczy to jeden odcinek, w którego trakcie główni bohaterowie (czyli postacie graczy) przeżywają przygody, narażają się na niebezpieczeństwa, odkrywają tajemnice i tak dalej. Scenerią takiego serialu może być co tylko zechcecie. Pełne magii i smoków fantastyczne światy, postapokaliptyczne pustkowia, statki kosmiczne, Dziki Zachód czy uniwersum ulubionej gry komputerowej.

Być może brzmi to enigmatycznie. Dlatego RPG najłatwiej zrozumieć, po prostu biorąc udział w grze albo oglądając jej przebieg. Na YouTube znajdziesz dziesiątki zapisów z sesji, czyli rozgrywek w gry fabularne. Polecamy na przykład kanał To ja go tnę!, a po angielsku oczywiście słynne Critical Role.

Jak zacząć grać w RPG?

Wiesz już zatem, o co chodzi w grach fabularnych i na czym polega rozgrywka. (Jeżeli nie, obejrzyj fragment załączonego wyżej wideo). Co w takim razie dalej, jak zacząć grać?

KROK 1. EKWIPUNEK

Zestaw kości do RPG.

Większość gier fabularnych korzysta ze specjalnych kości RPG. Oprócz klasycznej sześciennej kości w skład takiego zestawu wchodzi również kostka o czterech ściankach (kostka czterościenna, k4), o ośmiu ściankach (k8), dziesięciu (k10), dwunastu (k12) i dwudziestu (k20). W typowym zestawie kostek RPG są dwie kostki dziesięciościenne, pozwalające wygenerować wynik od 1 do 100. Takie dwie kostki oznacza się czasem jako k100 albo k% (kość procentowa).

Niektóre RPG wykorzystują tylko k6, inne wyłącznie k100, a jeszcze inne korzystają z całego zestawu. Są takie systemy – jak Fate czy Genesys – które mają własne, specjalne kości do gry. Są też takie, które w ogóle nie korzystają z kości. Nie będziemy się tym na razie przejmować. Przytłaczająca większość gier korzysta z powyższego, standardowego zestawu.

W grach fabularnych kostki służą do generowania wyników testów, pomagając w określeniu szansy na powodzenie czynności naszego bohatera. Na przykład jeżeli łuczniczka Astrid chce trafić z łuku w szarżującego na nią potwora, odgrywającą ją graczka może rzucić kośćmi, dodać cechę Strzelanie z karty postaci Astrid i dowiedzieć się, czy strzała sięgnęła celu.

Komplet najtańszych kości kosztuje niecałe 12 złotych, choć najładniejsze i nietypowe zestawy potrafią kosztować od 35 złotych po 100 złotych i więcej. Na początek wystarczy jeden najprostszy zestaw.

Czyste kartki papieru i ołówki.

Graczom przydadzą się do notatek w trakcie gry oraz zapisywania szczegółów na karcie postaci. Mistrzowi lub Mistrzyni Gry przydadzą się w trakcie przygotowania przed sesją gry oraz w jej trakcie, jako pomoc w prowadzeniu gry. Naszym zdaniem kartki papieru same pojawiają się w pobliskich drukarkach, a ołówki rodzą się na dnie szuflad. Ale możesz mieć jakieś inne sprawdzone sposoby na pozyskanie tych przedmiotów.

Podręcznik RPG i karty postaci.

Do rozgrywki w gry fabularne potrzebny jest zestaw zasad, nazywany czasem mechaniką gry. Znajdziesz go w podręczniku RPG – zwykle jeden taki podręcznik wystarcza do gry i zawiera wszystkie zasady, reguły tworzenia postaci oraz opis świata gry.

Z kolei stworzenie postaci odbywa się poprzez zapisywanie ważnych informacji, statystyk i specjalnych zdolności na specjalnej karcie postaci. Każda mechanika gry ma własną kartę postaci, zwykle dołączaną do podręcznika albo dostępną do pobrania za darmo.

Podręczników RPG – choćby samych wydanych po polsku – są setki. Który wybrać? Ten, w który będziesz grać ze znajomymi, oczywiście. Zajrzyj do kroku trzeciego, gdzie wrócimy do tego tematu.

KROK 2. DRUŻYNA

Gry fabularne są towarzyską rozrywką, w którą gra zwykle w jednym czasie od dwóch do siedmiu osób. Idealna sytuacja to od czterech do sześciu uczestników zabawy – Mistrz lub Mistrzyni Gry plus 3-5 graczy. Nie jest to jednak jakaś sztywna zasada.

Są też gry fabularne przeznaczone dla jednej osoby, na przykład bardzo ciekawy Ironsworn. Nie polecamy ich jakoś szczególnie początkującym, bo RPG dużo zyskują grane w towarzystwie znajomych.

Jak znaleźć graczy RPG? Szybka odpowiedź: na naszych obozach Twierdzy Fantastyki, które są największymi obozami dla młodzieży, poświęconymi RPG i larpom. W tym roku wystartowaliśmy ze specjalnym, nowym programem dla początkujących. Obóz nazywa się Erpegowy debiut i wprowadzi cię w najlepsze gry fabularne i cały świat fantastyki. Wychowawcy na Twierdzy Fantastyki są doświadczonymi Mistrzami i Mistrzyniami Gry z doświadczeniem i talentem w prowadzeniu.

Poza Twierdzą Fantastyki polecamy szczególnie grupki na Facebooku służące umawianiu się na gry. Nazywają się zwykle “RPG [miasto] gramy”, np. RPG Katowice gramy, RPG Trójmiasto gramy i tak dalej. Wpisz zresztą “RPG” i nazwę swojej miejscowości w wyszukiwarkę Facebooka i od tego zacznij poszukiwania. Druga opcja to lokalne kółka erpegowe – zorientuj się, czy w twojej szkole (albo którejś sąsiedniej) nie ma takiego.

Jeżeli wolisz grać ze znajomymi, jest duża szansa że uda ci się zachęcić do gry koleżanki i kolegów z klasy czy sąsiedztwa. Jeżeli gracie w planszówki, to będzie to po prostu podobne spotkanie. Tak czy inaczej podrzuć im po prostu jakiś dobry materiał o RPG i zobacz, co się stanie.

KROK 3. ZASADY GRY

Mniej więcej na etapie dogadywania się ze znajomymi na grę, powinniście ustalić w co tak naprawdę chcecie zagrać.

Ponieważ opcji są dziesiątki albo i setki, mamy dla was kilka dobrych propozycji. Wybraliśmy gry fabularne dobre na start: sprawdzone, proste w rozgrywce i popularne. Niektóre z tych propozycji mają swoje bezpłatne wersje demo. Zanim zainwestujesz w podręczniki RPG możesz sprawdzić, czy dana gra ci odpowiada.

KROK 4. MIEJSCE GRY

Pojedyncza rozgrywka w RPG (sesja gry) trwa zwykle kilka godzin i fajnie, gdyby nikt wam w tym czasie nie przeszkadzał. Wybierzcie więc miejsce, gdzie wszyscy wygodnie i w spokoju będą mogli spędzić ten czas. Nie musicie siadać przy stole, ale wszyscy powinni się widzieć i mieć miejsce na rzuty kostkami, kartę postaci i kubek z herbatą.

Jeżeli gracie online – bo tak też można, jak najbardziej – wybierzcie dowolny komunikator z obsługą mikrofonów i kamerek. Ponieważ mimika i gestykulacje są przydatne w trakcie rozgrywki, kamerki raczej zostawcie włączone. Dlatego Discord sprawdzi się doskonale w roli łączącego was narzędzia, ma nawet wtyczkę do rzucania kostkami.

Do gier fabularnych online powstały różne pomoce, wirtualne stoły usprawniające rozgrywkę. Mają wbudowane taktyczne mapy, można pokazywać na nich grafiki, rzucać kośćmi, puszczać wspólną muzykę. Dwa popularne programy to Roll20 oraz Foundry VTT. Na początek nie są konieczne, zwłaszcza że są raczej oporne w obsłudze i być może nie warto tracić na nie czasu na samym początku. Ale jeżeli chcesz spróbować, to oczywiście nie ma problemu – darmowy Roll20 będzie chyba najlepszy na start.

KROK 5. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA

Gry fabularne to gry wyobraźni, w których wspólnie tworzy się fikcyjne światy, bohaterów i wydarzenia. Dlatego dobrze jest umówić się, z jakich klocków budujemy tę naszą fikcję i na co możemy sobie pozwolić, a czego wolimy nie poruszać.

Aby uniknąć problemów, korzystajcie z rozwiązań, które pomogą wam w ustaleniu granic. Porozmawiajcie przede wszystkim o tym, z czego chcecie zrezygnować w waszej opowieści. To szalenie ważne, by każdy czuł się komfortowo i po prostu dobrze bawił. Przed pierwszą sesją gry stwórzcie więc sytuację, w której każdy ma szansę opowiedzieć, czego nie chce zobaczyć na sesjach (i nikt nie powinien wtedy przerywać ani kwestionować tego, co zostało powiedziane).

Być może ktoś boi się pająków albo nie ma ochoty słuchać opisów morderstw. A być może ktoś ma złe wspomnienia związane z jakimś tematem i nie chce do nich wracać w trakcie fabularnej zabawy. Powód nie jest zresztą ważny – ustalacie po prostu listę rzeczy “na nie” i się jej trzymacie.

Narzędzia bezpieczeństwa w RPG:

• RPG Consent Checklist. Wyszukaj to hasło w Internecie, a od razu wszystko stanie się jasne. To sformalizowana wersja rozmowy o rzeczach “na tak” i tych “na nie”. Wypełniacie ankietę wspólnie lub każda osoba osobno, wskazując co chcecie zobaczyć na sesji, co wolelibyście zostawić bez szczegółowych opisów i poza narracją, a czego nie chcecie zobaczyć w ogóle.
• Karta X. Proste rozwiązanie ważnego zagadnienia, stworzone przez Johna Stavropoulosa. Połóżcie na stole kartę (na przykład z namalowanym na niej wielkim iksem). Jeżeli w trakcie gry ktokolwiek poczuje się niekomfortowo, może bez żadnych konsekwencji i tłumaczeń dotknąć karty. Dzieje się wtedy jedna z dwóch rzeczy: sesja jest na chwilę przerywana, by upewnić się, że wszyscy są okej; albo sesja jest kontynuowana, ale zmieniacie scenę i nie wracacie do poprzedniego tematu.
• Zielony, żółty, czerwony. Mechanika bezpieczeństwa polegająca na wypowiedzeniu w trakcie gry jednego z trzech słów bezpieczeństwa albo na dotknięciu jednej z trzech kart w określonym kolorze. Zielony oznacza, że gra może być kontynuowana w kierunku, w którym zmierza. Żółty to znak, że wszystko jest okej, ale intensywność sceny, opisu czy tematyki nie powinna już być zwiększana. Czerwony oznacza, że scena powinna być natychmiast zakończona. To narzędzie można łatwo połączyć z wykorzystaniem Karty X.